[Blad] [HET BOECK VAN DEN SEVEN SACRAMENTEN] Van dat heylighe sacrament des outaers dat is dat heylighe waerdighe lichaem gods christi [Voleyndet ter goude in Hollant by my Gherit Leew int iaer ons heren M.CCCC ende lxxxiiii (1484), den xix dach in Junio], fol.
(Ingelijst incunabelblad van Geeraert Leeu [fol. 46], uit waarschijnlijk het laatste door hem in Gouda gedrukte boek, voordat hij zijn bedrijf naar Antwerpen verplaatste. Met gedeeltelijk rood ingekleurde houtsnede van het altaarsacrament en rubricering begintekst en initiaal met rode inkt. Afbeelding aan bovenste deel wat sleets c.q. licht vervaagd. Inkleuring houtsnede deels verkleurd. De tekst is in de vorm van een dialoog tussen ‘Hostiensis’ en de leerling ‘Actoer’. Het werk is geïnspireerd door Aurea summa, een geschrift van Henricus de Segusio (ca. 1200-1271), ook wel Henry de Susa of Hostiensis genoemd, en door de werken van Nicolaus de Tudeschis. Bij elk van de zeven sacramenten is links het sacrament uitgedeeld en rechts is daar steeds dezelfde gravure van de meester en zijn leerling apart aan toegevoegd. Leeu gebruikte in zijn oeuvre maar liefst 850 houtsnedes, meer dan welke incunabeldrukker ook in de Lage Landen. Veel van deze afbeeldingen hergebruikte hij of verkocht hij later door aan andere drukkers, zoals Peter van Os uit Zwolle, die ze opnieuw gebruikten in hun uitgaven. De houtsnedes uit de Seven sacramenten van Leeu zijn – op een uitzondering na – echter niet hergebruikt [Kok, 77.3]. Vandaar dat met zekerheid gesteld kan worden dat deze bladzijde daadwerkelijk afkomstig is uit de Goudse uitgave van Leeu uit 1484.)
Tekstfragment:
Van dat heylighe sacrament des outaers dat is dat heylighe waerdighe lichaem gods cristi Ca.1
Hostiensis
Om mitten heylighen ghelove dit waerde heylige sacrament int corte te begripen. so is noet dat wi eerst inne voer ons nemen den ihesus cristus ten daghe als hi op aertrijcke wandelende was volcomen god ende mensche was ende noch is. ende dat hi al sulck sittende is in sijnre gloren. ende dat in hem ende sijn persoen drie dinghen sijn gheweest. ende eerst in want nae sijnre menschelicheyt so heeft hi een lichaem ghehadt van vleysche ende bloede ghelijck andere menschen. hi heeft oeck in dit lichaem ghehadt een redelike ziele ghelijck ander menschen hebbende sijn. ende ten derden dat die godlicheyt gheheel ende al in ende mit desen lichaem ende ziele ende is onverscheyden. soe dan ihesus cristus aldus god ende mensche was ende is. ende soe god die ewighe waerheyt is die niet lieghen en mach. ende also god alle dinck machtich is. ende al sulck die werelt van niet sonder enich toedoen van enighe voer materie ghemaect heeft ghehadt. ende al die naectelick mit sine (…)
[Fragment] JACOBUS DE VORAGINE, Passionael mitten Martirologio dat Winter stuck. [achterin] Hier eyndet ende wtgaet dat eerste ende dat winter stuck van den passionael ofte ghulden legende, mitten martirologium ende is gheprent in der eren Gods ende zijnre liever moeder Maria ende oec alre heijlighen. Ende tot salicheyt alre menschen by my Peter van Os in die stat Zwolle. Inden iaer ons lieves heren M.CCCC ende XC in november des donre daghes voer sinte katherine [18 november 1490]; 2o, [fragment 6 fol.: 1 ongenummerd; a-ii; a-iii met houtsnede; a-iiiv; a-iiii; a-v; a-vi] (Twaalf gehavende en met Japans papier slordig gerestaureerde pagina’s (6 bladen)
Fol. a-iir met drukkersmerk met wapens Van Os en Zwolle
Puntgave houtsnede van besnijdenis van Jezus (l), vervaardigd door de Tweede Goudse Houtsnijder en eerder door Geeraert Leeu in Gouda gebruikt. fol. Kalender mei-juni (De Legenda Aurea of Lombardica hystoria was één van de meest populaire religieuze werken in de Middeleeuwen en bestaat uit een collectie heiligenlevens. Jacobus de Voragine (±1230-±1298) was Italiaanse kroniekschrijver en aartsbisschop van Genua).
[Fragment] [NICOLAUS A LYRA], Biblia latina (cum postillis Nicolai de Lyra et expositionibus Guillelmi Britonis in omnes prologos S. Hieronymi et additionibus Pauli Burgensis replicisque Matthiae Doering). Anton Koberger, Nuremberg 1493
(Drie gave incunabelbladen (F, Hiii en Hiiii) uit het boek Jesaia (Liber Esaie). Prachtig gedrukt op perkament; tekst in twee kolommen: tekst resp. 25, 17 en 25 regels (recto) en 28, 25 en 8 regels (verso); Commentaar telt 71 regels . Gerubriceerd in rood en blauw). Een blad in andere handen overgegaan in 2008.
Zie verder: