[Integrale tekst pamfletten en vonnissen, gebruikt voor artikel De Goudse Vrijheid bedreigd; zie daarvoor onder publicaties]
Linkerpagina
[Afbeelding 1: twee ineengeslagen handen met een bos pijlen]
[erboven:] Unio eenicheyt
[eronder:] Hac nitimur Op dese rusten wy
[Afbeelding 2: hand in het vuur, met op de mouw PSP]
[Afbeelding 3: een zwaard]
[erboven:] Iehova God
[ernaast:] Verbum Dei ’t Word Gods
[eronder:] Gladio oris sui Met t’swaert synes monts
Conteret eos sal hy haer vernielen
[Abeelding 4: zwaard met hoed erop]
[ernaast:] Libertas Vryheyt
[eronder:] Hanc tuemur Dese beschermen wy
Rechterpagina
[Afbeelding 5: vuur]
[erboven:] T’vier der obstinaten
[Afbeelding 6: galg met drie gehangenen]
[erboven: Gemeenen Man]
[Afbeelding 7: Rad met vier hoofden]
[erboven:] Ketteren Rat
[Linkerpagina]
Antworde
Ghy Virga [Roede] onghenadich, moordadich, Barbaris gebroedt onsoet,
Ghy bloedhonden ontbonden, Nu quid putatis [Wat meent ghy]
Dat u spell is gewonnen door den bloedrooden quadratus [Viercanten] hoed?
Haring, haring eer dat hy int nett is, vos clamatis, [Roept Ghy]
Welck’ ghy op te hangen, droogen ende op den rooster leggen speratis [hoept ghy]
Ba, ba, soo placht te preken Broer Cornelis die u Prelaet is,
Wiens raed is hangen, moorden en diergelijcken
U Canns grond, uyt u Judas mond, ghy hier in doet blijcken.
Ghy soudt gerne tuschen die Catholijcke en Reformeerde stoken
Een grooter vier; om dat den viand om den hoeck compt kijcken;
Op dat eendracht soude tusschen die borgers werden gebroken,
Ende t’partydich vier, welck lange heeft liggen smoken,
Wederom opgaen in dese Geunieerde Landen.
Op dat Libertas [de Vryheyt], welck seer schoon staet ontloken,
Ons soude worden benomen door die vianden,
Ende die pylen getogen uyt die verbonden handen,
Die Loyael sullen blyven, God, t’Vaderland en Staten;
Die niet en vreesen der Ligeurs seer listige banden:
Maer pro salute Patriae [voor de welvaert des Vaderlands] haer leven sullen laten.
Wy vertrouwen Iehovae [Gode], wiens swaert ons comt ter baten,
Qui gladio suo conteret [Die door syn swaert haer sal vernielen] u pasquillen en schimpich dreygementen
Verbum Dei [T’woort Gods] stellen wy tegen die bloedege Placaten.
Inquisitie ende alle rigeureuse mandamenten.
Haereticis non est habenda fides [Den Ketters en is men geen trouwe schuldich] scyd concilium van Trenten,
Dit is geresolveert inde Constansche Decreten.
Darom sult ghy ons sictam pacem [Geveynsden pays] niet inprenten,
Nec spe, nec metu [Door hope noch vreese], overmidts wy sekerlick weten,
Papae & sacrae Inquisitionis [Des Paus ende der heyliger Inquisitie] heymelicke secreten
Cum caeteris
[Met de reste]
[rechterpagina]
Tyranningen pasquil
Gemaeckt inden name aller bloedgieriger Papisten, ende gestelt binnen der Stad Goude
Virga [De roede] gebesicht jactemus [sullen wy werpen] int vier,
Wat facimus [maecken wy] langer met de Ketters hier?
Fallor [Worde ick bedrogen?] t’is noch vroech, dan ten sal niet lange tyen,
Datmen de Ketters mori [sterven] sal sien geschien.
Putatis vos [meent ghy] dieven dat Rex [den Coninck] niet met recht sal vangen?
Revera [Waerlick] jae; naer zijn schapen Videmus [sien wy] hem verlangen.
T’viercante cruys sal die viercante facere [doen] maken,
Om die geestelicke fures [dieven] daer aen te haken.
Facquod velis [Doet so ghy wilt], schut de cop, de Guesen sijn int net;
Sero nimis est [T’is te laet]: ons party [kruisje] etc. moeten int parket.
Viercante nos geremus [sullen wy dragen] ende onsen God sacreren,
Haereticos [Heretijcken] verbernen met recht Dyos [Gode] ter eeren.
Curre [Loopt] daer ghy neucht int hels Tartarisch land;
Da nobis [Gheeft ons] een ste, dat wil God den viercant.
M.L.O. Collegie B.P.M.I.B.H.C.D.I.
Uyt liefden synder Heylicheit
O.A.H.B.N.H.C.G.B.
Goes 1597. Breda
Doet so u dunckt
[afbeelding 8: zeven hoofden in een net]
[erboven:] 7. hoofden
Antwoorde/
Op de voorgaende Pasquille ter Goude gheplect/
Daer de logen gestraft wort: en den Auteur begect.
1.
Ghy Goude-vrydom-misbruyckers opruerige Autheurs/
Die u parijdich ghemoet niet wilt laten reformeren/
Onbeschaemt sonder mom-aensicht/ maeckt ghy veel rumeurs/
Obedierende Wetten / Magistraten noch Heeren.
Soeckt (moetwillich) de gemeyne rust te pertuberen
Met Pasquillen, Scheltwoorden / en verboden supersitie.
Dat Ioab niet en vermach/ wilt ghy met Achab beweeren/
Wt wiens borsten ghy ghesoghen hebt al dees malitie.
Onder ‘tschijn vande Heyloose Spaensche Inquisitie.
2.
T’uwer schande verhaeldy van Geneven en Londen/
Daer Servetus en andere souden zijn om-ghebracht/
Om haer Gheloove/ twelck valsch is/ en noyt bevonden:
Maer wel om ’t Crijm haerder misdaet tegen d’hooch-Overheyts macht/
Aen welcx Crijm ghy oock schuldich zijt / O ghy Viperen gheslacht/
Die Galgen en Raden/ stelt voor u Magistraets deuren/
En met fameuse Libellen u Overheyt veracht/
Dreycht haer met openbaer gewelt noch eens te verscheuren/
Ick gheloof wel/ waer macht naer wil/ tzou haest ghebeuren.
3.
Nae Recht/ Stadts-Privilegien/ en oudt vermoghen/
Hebben de Magistraten (tis waer) hier onlancx een ghebannen/
Niet om zijn Religie/ oft gheloof/ dats onbeschaemt ghelogen/
Noch int secreet onverhoort/ nae den aert der Tyrannen/
Maer openbaerlijck/ ter presentie van vele mannen/
Soo Neutrale/ Ghereformeerde/ als Roomsche Catholijcken/
Die gehoort hebben zijn defencie ter Camer/ met open deuren gespannen/
Is dit noch eerloos int duyster gewandelt? Doet dit eens blijcken:
Maer door u valsche versierde logen/ moet de Waerheyt wijcken.
4.
Tdelict is veel grooter als de straff’ oft Aemd//is/
Twelck desen Gerrit Aertsz heeft bedreven.
Want Capiteyn Dormers Ruyters/ so noch menich bekend//is/
Hadden hem eens ghevangen int Jaer tachtich zeven/
In d’exercitie vande verboden Misse met zijn aencleven/
Daer hem de Magistraet verloste/ die voor hem baden/
En in soodanighen Tumult pericliteerden haer leven/
Op dat hem niemant aent lijf soud’ hinderen oft schaden/
Voornaementlick een/ die ghy nu noemt ‘tBosch der ongenaden.
5.
Daer nae is verboden tot drie diveersche stonden/
Dat men gheen vergadering’ / openbaer noch secreet
Mocht houden/ om ‘sPaus beuselinghen te verconden/
Op sekere boeten/ Ontboden zijnde/ deedt
Ghy waenschijnlijck/ met de handt voor de borst den Eedt/
Dat ghy (al wast u leet) van sulcx soudt desisteren.
Dan tschijnt ghij Eer/ Eedt/ en beloft’ / stelt in vergheet/
End’ soeckt den vrede / in onvrede te verkeeren/
Sulcx nu opten Paeschdach wel bleeck t’uwer oneeren.
6.
Coemt nu alle ghy Roomsche Catholijcken met redens Oordeel/
Verclaert in u gemoet/ of hier recht/ oft ghewelt is gheschiet/
U ghewisse/ sal moeten betuygen/ dat al te veel voordeel
Desen ondanckbaren (met al u partiale Papisten) gheniet.
Want soud’men al jammer bespeuren/ elendt en verdriet/
Dat sommige wroegers (naer wensch) mochten sitten inden Raedt/
Twelck ghy nu/ een wel-begeert smeerich Officie/hiet/
Om datmen u (als onweerdich) daer niet toe comen laet/
Door u verwarden gheest/ en opruerich hart obstinaet.
7.
Wat mach u toch moveren dese opruerighe Pasquillen
Te stroyen/ en aen de Kerck-deuren te plecken?
Meyndy wat te vorderen met dusdanighe grillen?
Oft soudt ghy gheern’ de Gemeynte tot oproer verwecken/
Quansuys Allegorisch/ waer med’ ghy u cloeckheyt wilt bewijsen
Ghy quelt u te vergheefs/ arme Roomsche gecken
Hatende verkeerdelijck/ tgene ghy met recht soudt prijsen
Loghenachtige faem-roovers / zijn voor Godt een afgrijsen
10849 Missive van het Hof aan B. S. en R. van Nijmegen in antwoord op een niet aanwezige. Kapitein Dormer of zijn luitenant moet den gevangen Engelschman laten halen
1596 december 1; 0124 Hof van Gelre en Zutphen, nr. 836
SAHM, Oud-Rechterlijk Archief Gouda, inv.nr. 177: fol. 142v-143v
Gerrit Aertssz.
Alzoo Heer Gerrit Aertssz tanderen tyden van tEngelsche garnisoen alhyer in de exercitie van de pauselicke superstitien bevonden ende daerover gevangen synde by die van den Vroetschap met groot pericule van haere gecommitteerde verlost es geweest van tgevaer van tverlies van leven daer hy in stont ende over zulcx wel behoort hadde voor //fol. 143r// zoo grooten weldaet met alle gehoorsaemheyt danckbaer te zyn ende hem vandijen voortaen te wachten, noch eenige conventiculen deur zyne superstitien veroirzaecken, zoo heeft hy dien nyet jegenstaende bekent onlancx in der nacht geweest te hebben ter plaetse alwaer om syne exercitie wille groote vergaderinge van volck was, al contrarie de kuere ende tverbodt van de vroetschap daervan synde, midsgaders tbevel hem daer nae meermaels by de magistraet gedaen doen op arbitrale correctie, twelck van soe quaden consegmentie es, dat tselve in desen dangereusen tydt tot conservatie van de gemeene ruste ende tranquilliteyt nyet geleden off gedoocht en mach worden. Waeromme myn Heeren van de gerechte gehoort den eysch ende conclusie van den officier dye d’voornoemde Heer Gerrit Aertssz bannen uyt deser stede ende jurisdictie van dyen te ruymen binnen vyerentwintich uyren sonder in den tydt van vyffentwintich jaren eerstcomende weder daerinne te comen op pene van exemplaerlick aen de lyve off andersins gecorrigeert te worden. Actum ende gepronunchieert ter camer den vi-en aprilis 1598. Present de vyer burgermrn ende der seven schepenen.
Heer Jan Franssz
Alsoe Heer Jan Franssz achtervolgende syn eygen confessie hem onlanxleden in der nacht laten vinden heeft gehadt ten huyse van Willem Thin off Dieuwer Henrixs genaemt de Trapges, aldaer hy exerceerde de pauselicke ceremonien ende mitsdyen causeerde een groote vergaderinge ende byeencompste van volck, al contrarie de kuere ende tverbodt van de vroetschap ende tbevel van de magistraet hem daer nae meermaels als ander pauselicke priesters gedaen doen op arbitrale correctie, twelck in dese dangereuse tyden van soedanigen quade consequentie is, dat tselve tot conservatie van de gemeene ruste ende tranquilliteyt nyet getolereert en mach worden. Soe ist dat myn Heeren van de gerechte, gehoordt den aenspraeck ende conclusie van den officier dye d’voornoemde Heer Jan Franssz in persoon te compareren gedaen citeren hadde, ende daertegens desselffs defensie, condemneren denselven Heer Jan Franssz ten behouve van den officier te betalen een picuniele amende van achtenveertich gulden, interdicerende hem nyetemin in geene conventiculen meer te laten vinden, noch eenige te maecken ofte houden op pene van arbitrale correctie van bannissement ofte //143v// andersins soe de gerechte nae exigentie van de saecke bevonden sal te behooren. Actum voors.
Heer Aert Joppen
Alsoe Heer Aert Joppen in den voorleden Paesnacht hem vervordert heeft gehadt tsynen huyse inne te laten veel ende verscheyden persoonen van huysluyden ende ander, ende mitsdyen een groote vergaderinge te maecken ende te exerceren de Roomsche offte pauselicke superstitien, al contrarie tstatuyt ende verbodt van de vroetschap daertegens gedaen emaneren ende publiceren, midsgaders tbevel van de magistraet hem daer nae meermaels op arbitrale correctie geinsinueert ende dat hy ten selven tyde den officier die dincompste van tvolck gesyen hadde, wel versmadelicken voer de duer laten staen gehadt heeft, sonder hem inne te willen laten, nyet tegenstaende hoe hy tot ses oft sevenmael toe beleeffdelick anclopte, duerdien denselven Heer Aert gewaerschuijt was, dat den ticker, te weeten den officier, opt straet was. Twelck saecken syn van quade consequentie dye in desen dangereusen tydt tot conservatie van de gemeene ruste ende tranquilliteyt nyet en behooren te worden geleden. Soe ist dat myn Heeren van de gerechte hyerop gehoordt den eysch ende conclusie van den officier te betalen een pecuniele amende van tsestich gulden, interdicerende hem nyetemin geen conventiculen meer te maecken off te houden noch te comen off te blyven daer eenige conventiculen syn op pene van arbitrale correctie van bannissement off andersins soe de gerechte nae exigentie van de saecke bevinden sullen te behooren. Actum als vorenpts uts uytgesondert Pieter Pietersz van Horen.
Fol. 139r
Frederick Gerritssz de Langhe
Gehoordt by myn Heeren van de gerechte den eysch ende aenspraecke by den Bailliu ende Schout deser stede van der Goude als eyscher in cas van delict gedaen op ende tegens Frederick Gerritssz de Langhe, gedaechde in persoon, proponerende d’voorn. eyscher dat t’anderen tyden by de Burgermrn., Schepenen , Raedt ende gemeene vroetschap gedaen emaneren ende publiceren tot seecker statuyt ende ordonnancie waerby verboden wordt by yemandt geexerceert ofte gepleecht te worden eenige pauselicke ceremonien, wesende oick tselve verbodt daernae tot twee verscheyden stonden alle papen particulierlick geinsinueert, teneynde sy hen daer nae reguleren souden, opdat duer haere contraventie ende tophouden van secrete conventiculen geen commotie soude ontstaen tot perturbatie van de gemeene ruste ende tranquilliteyt, maer dat desen gedaechde nyet tegenstaende dyen hem vervordert heeft gehadt twee personen in de kerck van de predickstoel haer proclamatien gehadt hebbende nae de pauselicke ofte roomsche usantie, te trouwen, nyet tegenstaende oick dat de man persoon met leprose gecontamineert ofte besmet was, ende sulx nae alle constitutien van richte nyet en mochte te samen gevoucht worden, om alle vordere infectie te verhoeden. Dat d’voorn. gedaechde hem insgelyx vervordert hadde seecker man persoon daertoe te induceren ofte persuaderen ten eynde hy hem mit syne huysvrou wesende tsamen overlanghe jaren by Schepenen deser stede gesolemniseert by een priester soude laten trouwen, off anders dat syn huysvrou in de misse nyet comen hoochtydt houden ofte in de catholycke kercke ontfangen mochte worden, seggende daerby dat syluyden by malcanderen in hoerdom saten ende dat haer kinderen bastaerden waren. Ende alsoe dit saecken waren van quade consiquentie, tenderende nyet alleen tot velipendie van de overicheydt ende hare ordonnantie ende statuyten concluderende daerom d’voorn. eyscher by d’voors. redenen ende middelen