Een beter bewijs dat Gouda’s bekendste evenement aan de vooravond van Kerstmis, de jaarlijkse Kaarsjesavond, een ‘invented tradition’ is, kan niet geleverd worden: vandaag meldt het Gouds-Rotterdamse AD Groene Hart dat dit door de Goudse kaarsenindustrie in het leven 
geroepen spektakel na 57 jaar niet langer op de dinsdagavond zal plaatsvinden, maar op vrijdagavond. De belangrijkste overwegingen die aan dit besluit van de organiserende Stichting Gouda bij Kaarslicht ten grondslag liggen, zijn van commerciële aard. Op de vrijdagavond worden eenvoudigweg meer bezoekers verwacht, waarbij vermoed wordt dat een deel daarvan ook nog eens langer in de stad zal blijven. De samenwerkende Goudse ondernemers staan te juichen en ook de eigenaar van het gloednieuwe Best Western Hotel kan zijn geluk niet op.
Deze abrupte wijziging van Kaarsjeavond-dag roept de vraag op of we hier (nog) te maken hebben met een traditie in de volkskundige betekenis. Bij een dergelijke traditie is
Vloggln in Ootmarsum, een diep gewortelde traditie
sprake van een worteling van het evenement in het collectieve geheugen en de jaarcyclus van een lokale gemeenschap. Een dergelijke ‘gedragen’ traditie is bijvoorbeeld het Vlöggln in het Twentse plaatsje Ootmarsum, waarbij sinds mensenheugenis met Pasen de bevolking hand in hand en Paasliederen zingend door het stadje slingert. Dit evenement is omgeven met tal van handelingen en rites, waar geen millimeter van wordt afgeweken. Het verplaatsen van het tijdstip, laat staan de dag waarop het plaatsvindt zou eenvoudigweg ondenkbaar zijn. Zo niet in Gouda: de oorsprong van Kaarsjesavond ligt in een initiatief van de Goudse Kaarsenindustrie, dat zorgdroeg voor een feeërieke verlichting van het Middeleeuwse stadhuis en de omringende panden aan de Markt. Het ontsteken van de kaarsjes is geleidelijk aangevuld met ‘side-events’, zoals het ontsteken van de elektrische lichten van een grote kerstboom, die traditioneel geschonken wordt door Gouda’s partnerstad Kongsberg in Noorwegen.
Het meest curieus in het Kaarsjesavondritueel is het optreden van de burgemeester. Met het voorlezen van een passage uit het Lucas-Evangelie over de geboorte van Jezus ‘christianiseert’ de Goudse burgervader dit voor het overige nogal heidense tafereel. Als we toch bezig zijn om deze traditie verder te vermarkten, zou het wellicht een idee zijn om een eind te maken aan dit overheidsoptreden – dat doet denken aan de tijd dat burgemeesters nog geacht werden ‘voedsterheren’ van een bepaalde kerk te zijn – en organisator Grand Canyon te vragen een grote lichtgevende en opblaasbare kerstman op het bordes te plaatsen….
[Deze column werd opgepakt door de Goudse Courant op 30 juli 2013, nadat er onder de middenstand onenigheid was gerezen over het profijt van het verplaatsen van het evenement naar de vrijdag]
