Het duurde even om helder te krijgen wie de grote aanstichter is geweest van het heilloze plan om een moderne variant van Archief en Librije te vestigen buiten de binnenstad, ten koste van het prachtige Weeshuiscomplex. Dit eeuwenoude monument, in het hart van wat tot voor kort het cultureel kwartier van Gouda moest worden, wordt door de gemeente afgestoten en te koop gezet. De schuld hiervoor ligt bij het bestuur van de bibliotheek en zijn directeur Nan van Schendel in het bijzonder. Hun visie op wat nodig zou zijn om de bibliotheek ‘bij de tijd te brengen’ heeft voor het gemeentebestuur de doorslag gegeven voor dit verhuisplan. In een gesprek van Ineke Verkaaik van het Historisch Platform en ondergetekende met wethouder Daphne Bergman van Cultuur (en Vastgoed, sic!) kwam dit beeld naar voren.
Het mag op zijn minst verwonderlijk heten dat de visie op de toekomst van de bibliotheek blijkbaar tot stand is gekomen zonder enige vorm van inbreng van de twaalf culturele organisaties die deel uitmaken van het platform. Welk type bibliotheek heeft de stad nodig in deze snel ‘ontboekende’ tijd? Weinigen hebben hierover blijkbaar hun zegje kunnen doen. Bovendien lijkt het erop dat de belangen van het streekarchief volstrekt ondergeschikt zijn gemaakt aan die van de bibliotheek, waardoor deze bewaarder van ons schriftelijke geheugen en van een voor Nederland unieke historische librije als een bijwagentje aan de zegekar van de bibliotheek is gehangen. Gelegenheidsargumenten als de bereikbaarheid van de oude binnenstad en moeilijke toegankelijkheid van het gebouw voor bejaarden en invaliden zijn ook nog eens toegevoegd in het kennelijk onstuitbare verlangen om – als ware men een weeskind – weg te komen uit het Weeshuis.
De Goudse pers, de burgerij en de historische verenigingen hebben collectief zitten slapen toen dit ei werd uitgebroed. In alle stilte is de ambitie van een cultureel kwartier daarmee ten grave gedragen, ten faveure van een onvoldragen plan om de Goudse boekenuitleen krampachtig overeind te houden. Alle modieuze campagnes om de bibliotheek aantrekkelijk te houden ten spijt, zal al snel blijken dat dit weggegooid geld is geweest. Op dat moment zal alom worden betreurd dat het monumentale onderkomen aan de Spieringstraat daaraan opgeofferd is. Zoals we nu ook betreuren dat in de vorige eeuw diverse grachten in de binnenstad zijn gedempt.