Op de grootste boekenmarkt van West-Nederland, die van Dordrecht, worden elke eerste zondag in juli miljoenen boeken te koop aangeboden. Voor de bibliofiel met een goed ontwikkelde speurzin zijn er in deze massa papier altijd wel pareltjes te ontdekken, reden waarom de echte boekenliefhebbers al voor achten langs de nog in opbouw zijnde kramen struinen. Ook dit keer waren er toch weer interessante boeken op te duikelen. Maar niet alleen boeken: soms worden er ook andere papieren kleinoden aangeboden. Ons oog viel dit keer op een grote doos vol achttiende-eeuwse notariële akten uit de Groningse Pekela’s, die voor 10 euro per stuk te koop werden aangeboden. Het
bijzondere van deze akten is, dat zij allen voorzien zijn van een fraai zegel met daarop de afbeelding van de kerk van Oude Pekela. Er zijn kritische vragen te stellen bij de verkoop van dergelijke archief-stukken: het zijn unica die eigenlijk in een archief thuishoren en niet in privé-bezit. Dergelijke handel draagt er ook toe bij dat mensen archivalia niet in bewaring geven van archiefdiensten, maar te koop gaan aanbieden. Dat is ook de reden waarom archiefdiensten uit principe niet of nauwelijks bereid zijn geld neer te tellen voor dergelijke stukken. Een dergelijke rigide houding is echter ook niet altijd in het belang van de geschiedschrijving, want daardoor zijn cruciale archiefstukken soms uit beeld van historici geraakt. Wij konden de verleiding dan ook niet weerstaan om zo’n Pekelase notariële akte te kopen, als curiositeit maar ook om Groningse historici te attenderen op het opduiken van deze documenten op de markt. Ons exemplaar betreft twee kunstig met elkaar verbonden akten, die beginnen aldus: “Regnerus Tjaarda de Cock, pastor, de Hr. Rentmr. A.S. Werumeus & Jurjen Koerts, kerkvoogden ter NPeekelAa, betuigen bij deezen dat gecompareert zij de E. Jan Hindrix Wortelboer & gemunieert met procuratie van zijn vrou Geessijn Geerts, bij dezen gezien & geleegen ter O PeekelAa woonagtig & verklarende voor zich & hunne erven in goet gereet gelt ontfangen te hebben van de E. Lammert Klaaszen & Klaaszijn Klaaszen, ehelieden ter NPeekelAa woonagtig, tweeduizent, schrijve 2000 Carl. gld. zo noch ten laste hadden van hunnen zoon Jan Jans Wortelboer als restant overdragtspenningen eener halve stadtsveenplaats ter OPeekelAa geleegen Noortk. No. 32 & 33 kragt verzeegeling in dato NPee-kelAa den 19. januari 1784“. Alleen al uit genealogisch oogpunt bevatten dergelijke akten dus zeer interessante gegevens, terwijl zij ook voor het in kaart brengen van onroerend goedbezit en het functioneren van het gericht Zuidbroek van belang zijn. Spijtig is dat deze informatie door de verkoop niet alleen buiten beeld van historici raakt, maar ook versnipperd.
-
Over
E-mail: P.Abels2@kpnplanet.nl
Welkom op de website van Paul H.A.M. Abels. De site bevat een verzameling van zijn historische werk en publicaties, een publicatie overzicht , teksten van door hem gehouden lezingen, een werkbestand van oude drukken en een verzameling gedigitaliseerde bronnen.
Recente berichten
- Schilderde Johannes Vermeer de Sint-Janskerk?
- Kleur in de familiegeschiedenis
- Een Jezusbeeldje met een verhaal
- De staat van de stad. Historisch Gouda in 2024
- De Blaauwe Haan te boek gesteld
- Uithangbord voor de Nieuwe Goudse Librije
- Album amicorum in een doosje: een 19de-eeuwse overgangsvorm
- Goudse Glazen-tableau aan het Rijksmuseum
-
Het valt wel mee waarde Paul, lees mijn vergelijkbare verhaal op mijn weblog: http://perkamentus.blogspot.com/2011/06/al-wat-rest.html
Perkamentus
wat bedoel je met ‘het valt wel mee’ ?
Als verschijningsvorm is de akte uniek maar inhoudelijk niet. Notariele akten werden in meervoud opgemaakt. In de desbetreffende notarisprotocollen vind je de letterlijke tekst terug, net als van mijn akte (waarvan de inhoud al in 1966 werd gepubliceerd). Wat betreft genealogie zijn de 18de eeuwse DTB’s voorhanden (die van Oude en Nieuwe Pekela gaan een stuk verder terug dan 1784). Voor de zegels zijn er uitstekende collecties in het Centraal Bureau voor de Genealogie en de Provinciale en gemeentelijke archiefdiensten. Kortom er zijn allerlei andere manieren om de desbetreffende informatie te vinden. Zeker v.w.b. deze eeuw.
Dank voor deze toelichting.
U hebt in 2011 op de boekenmarkt in Dordrecht een doos vol 18e eeuwse
notariële akten inzake betreffende de Pekela’s aangetroffen en u vroeg
zich af of dit materiaal wel in d ehandel zou moeten zijn. Met u ben ik
het eens dat dat eigenlijk niet zou moeten, maar te voorkomen is het
natuurlijk niet.
Op uw blog hebt u ene reactie van Perkamentus gekregen. Ik ben bang dat
Perkamentus u op het verkeerde been heeft gezet. Het is namelijk niet
per definitie zo dat dergelijke akten in meervoud zijn opgemaakt, een
notariaat oid zoals dat nu bestaat functioneerde namelijk in de 18e eeuw
nog niet, zeker niet in Groningen en Drenthe. De kans is dus heel groot
dat de doos met akten die u aantrof uit unica bestond. Zelfs als de
opsteller van deze akten ook zelf nog een afschrift heeft gehouden is
het nog maar zeer de vraag of die afschriften bewaard zijn gebleven,
immers er was geen bewaarplicht. Jammer dat deze akten nu zo verspreid
zijn geraakt.
Vriendelijke groet,
Aike van der Ploeg