Museum Huis van het Boek, gevestigd in een monumentaal pand aan de Prinsessegracht in Den Haag, bewaart een unieke collectie oude handschriften en boeken die zijn verzameld door de 18e-eeuwse baron Willem Hendrik Jacob baron van Westreenen van Tiellandt. Voor de prachtige houten vitrines van de oude leeszaal mocht ik, dankzij bemiddeling van Petra Luijkx – als medewerker verbonden aan dit museum – een kleine expositie laten inrichten naar aanleiding van de 500ste geboortedag van Dirck Volckertsz Coornhert. Daarvoor kon ik putten uit de omvangrijke collectie van het museum.
De baron zelf was niet bepaald een vrijdenker in de meer spirituele betekenis van het woord. Hij was eerder oer-conservatief en afkerig van nieuwlichterij. De meeste boeken en handschriften die hij tijdens zijn leven verzamelde schafte hij ook niet om de inhoud aan, maar om de vorm. Fraaie geïllumineerde handschriften en weelderig versierde boekbanden kregen eerder een plek in zijn bibliotheek, dat scharrige pamfletten of boekjes van denkers in de marge. Toch bleek het museum in de loop der jaren genoeg ‘heterodox’ materiaal in huis gehaald te hebben, om er zestien grote vitrines mee te vullen.
Centraal in deze mini-expositie staat het werk van Coornhert. Klassieke werken van Boëthius, Seneca en Homerus die hij uit het Latijn vertaald heeft, zijn polemische werk en bijvoorbeeld ook het curieuze boekje met gravures en gedichten over het Recht ghebruyck ende misbruyck van tydlicke have. Maar daarnaast zijn er ook werken van andere vrijdenkers te zien, ook uit andere eeuwen, zoals van de doperse dweper David Joris, Jean de Labadie, Adriaen Koerbach en zelfs Multatuli.
Na het selecteren van deze werken, mocht ik ook de teksten voor in de vitrines schrijven. Dat gaf mij de kans een samenhangend verhaal te maken, met Coornherts werk als leidraad, dat door de tentoonstelling meandert. Ook op deze plek krijgt deze unieke vrijdenker daarmee de aandacht die hij verdient.
