Een taartschep voor Schiller

Zoals in eerdere blogs al aangegeven, ben ik een fervent liefhebber van rommelmarkten en kringloopwinkels. In ‘oude rommel’ kom je de meest curieuze of bijzondere spullen tegen, die je aanzetten tot een zoektocht naar de herkomst, de maker of de context. Een fraai voorbeeld hiervan is een (verzilverde?) taartschep die ik deze zomer op de Goudse rommelmarkt kon aanschaffen voor luttele €10, met daarop de beeltenis van de grote Duitse dichter, filosoof en schrijver Friedrich Schiller (1759-1805). Hij is daarop ten voeten uit afgebeeld, met wapperende manen en gekleed in een kostuum met lange jas. In zijn linkerhand houdt hij een papierrol vast. Zijn rechterhand rust op een boek. Ver boven zijn hoofd zweeft een gelauwerd harpje. Het hele tafereel is omzoomd met een krans van bladeren. Onder Schillers voeten staat de datum 10 november 1859. De achterzijde van de schep is glad, met wat lichte beschadigingen. De steel is stevig en geornamenteerd; bij de aansluiting van de schep is enig restauratiewerk verricht.

Een zoektocht naar de aanleiding tot de vervaardiging van deze taartschep hoefde niet lang te duren. De genoemde datum van 10 november 1859 staat gegrift in het geheugen van Duitsland en aanpalende gebieden. Op die dag werd de honderdste geboortedag van Friedrich Schiller gevierd, en niet in stilte. De gebeurtenis was aanleiding voor Das Schillerfest, ook wel Das große Schillerfest of de Schillerfeier genoemd, het grootste dichtersfeest dat ooit in Duitsland is gehouden. Op alle Duitse universiteiten en hogescholen vonden herdenkingen plaats en ook elders in het land werden feesten en fakkeloptochten georganiseerd. In Berlijn, op de Gendarmenmarkt, werd op die dag de eerste steen gelegd voor een groot standbeeld voor de dichter.

De vieringen hadden naast een culturele achtergrond ook een politieke lading. In het jaar van de viering was het ook precies tien jaar geleden dat de Revolutie van 1848/49 plaatsvond en veel deelnemers waren er heilig van overtuigd dat de eenheid en de vrijheid van Duitsland een stuk dichterbij was gekomen. De festiviteiten worden dan ook beschouwd als een belangrijke psychologische en symbolische stap in de Duitse staatsontwikkeling. Ook in Zwitserland werd Schiller, auteur van Wilhelm Tell, groots herdacht en daar werd hij geëerd als de stichter van de moderne Zwitserse staat. Ook elders in Europa, bijvoorbeeld in Antwerpen, werden op deze datum overigens grote Schillerfeesten gehouden. Niet in Nederland, al weet de Rotterdamsche Courant van die dag te melden dat her en der in het land groepjes Schiller-liefhebbers stilstaan bij diens honderdste verjaardag.

Waar de taartschep is vervaardigd, door wie en in welke aantallen, is onbekend. Op internet zijn talrijke herinneringsmunten te vinden naar aanleiding van het Schillerfest, maar een taartschep, Tortenheber, Tortenschaufel of Vorlegebesteck kwam ik niet tegen. Maar dat lukte wel Peter Thissen, die mij er naar aanleiding van deze blog op attendeerde dat een soortgelijke taartschep werd aangeboden op een veiling in Duitsland voor €95. Hoe het ook zij, door het feestelijke voorwerp krijg ik weer een prachtige blik in een bijzonder stukje geschiedenis.