De eigenheid van de Reformatie te Naaldwijk

Fotonaald1Ter gelegenheid van de alom herdachte start van de Reformatie, deze maand 500 jaar Fotonaald3geleden, mocht ik in de prachtige Grote of Adrianus-Kerk van Naaldwijk op 12 oktober een lezing houden over de invoering van de kerkhervorming in deze Westlandse plaats. Voor een omvangrijk gehoor dook ik na 23 jaar opnieuw in de resultaten van mijn promotieonderzoek, dat ik op Hervormingsdag 1994 samen met mijn vriend en collega Ton Wouters verdedigde aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. Waar in deze dubbeldissertatie de stad Delft centraal stond, heb ik voor deze gelegenheid Naaldwijk – ook behorend tot de classis Delft en Delfland uitgelicht. Dat bracht enkele bijzondere kenmerken aan het licht.

Naaldwijk9Zo beschikt Naaldwijk over het alleroudste kerkenraadsboek van Nederland. Het dateert van 9 augustus 1572, amper vier maanden nadat de geuzen met de inname van Den Briel voet aan de grond kregen in Holland. Het boek begint met een terugblik, want Naaldwijk was de enige plaats in de classis waar al voor deze gebeurtenis een gereformeerde gemeente ‘onder het kruis’ was gevormd, waarvan de leden hadden moeten vluchten naar Duitse gebieden. Op de eerste pagina staat te lezen:

Register vande acten, geschiedenissen, oirspronck, voortganck ende obbouwinge vande gemeente van Naeldwijck nae den Woorde Gods gereformeert naedat die eerste verstroijinge der christenen in den jaere 1567 begonnen en desen Nederlanden een eijnde genomen hadde ende es beginnende vande 9. Augusti anno 1572

Na een bespreking van de verschillende kerkelijke en maatschappelijke veranderingen die het gevolg waren van deze omwenteling, was mijn conclusie dat Naaldwijk een reformatieproces heeft gekend met geheel eigen kenmerken:

– Vroege beginNaaldwijkje23
– Oudste administratie
– Alleen Vlaamse predikanten en ‘idioten’ (ongestudeerden)
– Geen probleempredikanten; geen Bestandstwisten
– Rijke diakonie
– Een eigen – maar zwakke – Latijnse School; vooral goed voor rederijkerij, die fel bestreden werd door de classis

De Reformatie in Naaldwijk blijkt, gelet op de hoge opkomst van deze avond, nog steeds springlevend en het herdenken waard.

Dit bericht is geplaatst in Nieuws. Bookmark de permalink.

Reacties zijn gesloten.