Het wordt spannend op de Turfmarkt

De in 1932 gebouwde Turfmarktkerk, ook wel bekend als de Gereformeerde kerk B, leidt al jaren een kwijnend bestaan. Nadat de synodaal gereformeerden het gebouw aan het eind Turfpaulvan de vorige eeuw verlieten en in 2002 verkochten voor herbestemming, is er weinig meer gedaan aan onderhoud. Dit in tegenstelling tot het naastgelegen kerkelijk centrum Het Brandpunt, dat gekocht werd door een particulier die het gebouw met behoud van zijn oorspronkelijke karakter omtoverde tot een kantoor annex woonhuis. Bij de aankoop verwierf hij tevens het ernaast gelegen parkeerterrein. De kerk zelf, met het ernaast geleden parkeerterrein, werd gekocht door Tympaan, een projectontwikkelaar die zich specialiseerde in herbestemming van religieuze gebouwen. Door deze vreemde perceelsplitsing werd de ver naar achter gelegen kerk min of meer tot een eiland, omdat de openbare weg alleen dankzij het recht van overpad bereikbaar bleef. Geen wonder dus dat alle inspanningen van Tympaan om een nieuwe bestemming te vinden spaak liepen. Van alles kwam voorbij; van een gezondheidscentrum, tot het Filmhuis en een wooncomplex. Dat ook de buurt niet bepaald positief stond tegenover diverse plannen, hielp ook niet echt mee.

De kerk kreunde letterlijk onder dit getalm. Aan de rechterzijde openbaarden zich diversescheuren in de muren, wat wees op funderingsproblemen. Het reusachtige dak toonde ook al snel mankementen door verschuivende dakpannen en de fraaie gebrandschilderde ramen werden veelvuldig het mikpunt van baldadigheid. In de loop van 2016 was voor Tympaan de maat vol. Met veel aplomb werd in de publiciteit gebracht dat de kerk niet meer te redden was en dat sloop als enige optie overbleef. Een informatie-avond met de buurt, in de tegenover gelegen voormalige synagoge, verliep stormachtig omdat de omwonenden twijfelden aan de oprechtheid van de eigenaar. De stelligheid waarmee aangestuurd werd op afbraak en nieuwbouw riep heftige weerstand op. De woordvoerder van Tympaan liet zich daarbij ontvallen dat het gebouw, dat acht ton had gekost, in feite was afgeschreven. Daarmee opende hij de poort voor tal van ideeën over een eventuele andere inrichting van het terrein, waarbij een binnenstadstuin als meest wenselijk naar voren kwam.

De voorganger van de Turfmarktkerk, gebouwd in 1888 en afgebroken in 1931

De voorganger van de Turfmarktkerk, gebouwd in 1888 en afgebroken in 1931

Korte tijd later nam de zaak een verrassende wending, toen Brandpunteigenaar Khalid Boutachekourt bekendmaakte dat hij de kerk onder voorbehoud van financiering had gekocht van Tympaan. Hij weigert zich zomaar neer te leggen bij sloop en onderzoekt daarom alle mogelijkheden van funderingsherstel en herbestemming. Inmiddels is hij ijverig op zoek naar partners en financiers die bereid zijn geld en energie in het project te steken. Ook verdiept hij zich in de geschiedenis van de locatie. Op de plek van de kerk stond eerder ook al een gereformeerde kerk, die in 1888 werd gebouwd en waarvan de fundamenten hergebruikt werden voor de huidige kerk. In eerder eeuwen behoorde dit

Bouw van de huidige Turfmarktkerk in 1931

Bouw van de huidige Turfmarktkerk in 1931

terrein tot het klooster van de Clarissen. Op de plek van het Brandpunt, dat in 1966 werd gebouwd,  stonden tot die tijd twee woonhuizen. Het rechterhuis was in de negentiende eeuw eigendom van de beroemde Goudse stadsarts W.F. Büchner. Voor de huidige bewoner is dit aanleiding geweest zijn huis om te dopen tot “W.F. Büchnerhuis”.

Huis en kerk hebben geen monumentenstatus. Waarom dat toch alle inspanningen om het complex zoveel mogelijk in deze staat te bewaren? Allereerst is het een markant overblijfsel van een bijzondere episode uit de geschiedenis van de gereformeerde kerken in Gouda. De evenknie van deze kerk, de Gereformeerde kerk A aan de Kattensingel, is reeds lang geleden afgebroken, dus dit is de enige herinnering aan de begintijd van deze denominatie. Daarnaast is de ligging op het achtererf zeer bijzonder. Het was weliswaar geen schuilkerk, maar een gebedshuis dat zo ver achter de rooilijn ligt, is een zeldzaamheid. Tot slot zijn vorm en verschijning van het gebouw een passend en goed geïntegreerd onderdeel van de bebouwde noordwand van de Turfmarkt. Nieuwbouw op deze locatie zou een lelijke inbreuk betekenen op dit (beschermde) stadsgezicht van Gouda’s mooiste gracht.

De Turfmarkt in 1903. Goed zichtbaar zijn de twee kleine huisjes en daarna de smalle poort naar de (niet zichtbare) gereformeerde kerk. Daarnaast de twee huizen die in 1965 moesten wijken voor het Brandpunt, met rechts de woning van dokter Büchner.

De Turfmarkt in 1903. Goed zichtbaar zijn de twee kleine huisjes en daarna de smalle poort naar de (niet zichtbare) gereformeerde kerk. Daarnaast de twee huizen die in 1965 moesten wijken voor het Brandpunt, met rechts de woning van dokter Büchner.

Waar nu het parkeerterrein de huizenrij openbreekt om zicht te bieden op de kerk, stonden vroeger enkele kleine huisjes. Oude ansichtkaarten laten de situatie voor 1931 zien, en maken ook duidelijk dat op de plek van het meest linkse huisje later een veel groter huis verrees, waar nu de bekende Goudse kunstschilder Jan Lokhorst huis houdt. Door deze woning lijkt de kerk ietwat links uit de flank te staan. Mocht de kerk onverhoopt niet te behouden zijn, dan zijn er nog twee alternatieve denkbaar. Het zou wellicht mogelijk zijn alleen de voorgevel te behouden (net als bij de parkeergarage op de Raam) en erachter nieuwbouw te plegen. Mocht de kerk uiteindelijk toch geheel tegen de vlakte gaan en het gebied tot een (besloten) binnenstadstuin evolueren, dan is ook nog de (her)bouw van de woonhuizen aan de straat te overwegen, maar dan zal er wel historiserend gebouwd moeten worden in de trant van de herstelde gevelrij aan de Lage Gouwe.

Het zou een prestatie van historisch formaat zijn als deze gereformeerde kerk uiteindelijk gered zou worden door een Goudse Marokkaan.

Dit bericht is geplaatst in Nieuws. Bookmark de permalink.

Reacties zijn gesloten.